Giáo sư, thần đồng Toán học của thế kỷ 20 qua đời

Giáo sư Peter Lax - Huyền thoại Toán học Thế kỷ 20 Qua Đời

Theo The New York Times, Giáo sư Peter Lax, một trong những nhà toán học có tầm ảnh hưởng nhất thế kỷ 20, đã qua đời vào ngày 16/5 tại nhà riêng ở Manhattan, hưởng thọ 99 tuổi. Thông tin được xác nhận bởi con trai ông, bác sĩ James D. Lax, người cho biết nguyên nhân qua đời liên quan đến bệnh tim.

Thần đồng Toán học từ Hungary đến Mỹ

Sinh ra tại Budapest, Hungary, Peter Lax đã sớm bộc lộ tài năng toán học vượt trội. Dưới sự hướng dẫn của nhà toán học Rózsa Péter, ông kết nối với cộng đồng các nhà toán học Do Thái-Hungary danh tiếng và gặt hái thành công trong các kỳ thi toán quốc gia.

Năm 1941, trước tình hình bài Do Thái tại Hungary, gia đình ông di cư sang Mỹ với sự giúp đỡ của lãnh sự Mỹ tại Budapest. Tại New York, Peter, khi đó 15 tuổi, đã hòa nhập với cộng đồng các nhà toán học nhập cư, trong đó có Richard Courant, người sau này trở thành thầy và cố vấn của ông.

Những Đóng Góp Quan Trọng trong Chiến tranh và Hậu chiến

Năm 1945, khi mới 18 tuổi, Peter Lax được điều động vào quân đội Mỹ và tham gia Dự án Manhattan tại Los Alamos. Tại đây, ông tham gia tính toán các phản ứng số học phức tạp phục vụ cho việc phát triển bom nguyên tử.

Sau chiến tranh, ông lấy bằng tiến sĩ tại Đại học New York và trở thành giáo sư tại đây. Với vai trò là nhà nghiên cứu và sau đó là giám đốc Viện Toán học Courant (1972-1980), Giáo sư Lax đã thúc đẩy mạnh mẽ việc ứng dụng máy tính vào toán học ứng dụng và khoa học kỹ thuật.

Giải thưởng Abel và Những Thành Tựu Nổi Bật

Năm 2005, Giáo sư Lax được trao Giải thưởng Abel, một trong những giải thưởng danh giá nhất trong ngành toán học, ghi nhận những đóng góp đột phá của ông trong lĩnh vực phương trình đạo hàm riêng. Ông là người tiên phong trong việc mô tả chuyển động và dòng chảy của vật thể bằng toán học.

Những đóng góp lý thuyết quan trọng của ông bao gồm nguyên lý tương đương Lax, bổ đề Lax-Milgram, và cặp Lax, những khái niệm vẫn được ứng dụng rộng rãi trong nghiên cứu sóng, thiết kế khí động học và dự đoán thời tiết. Ông cũng là đồng tác giả của lý thuyết tán xạ Lax-Phillips.

Vai trò trong Chính sách Khoa học và Đời sống Cá nhân

Ngoài nghiên cứu, Giáo sư Lax còn có vai trò quan trọng trong việc thiết lập chính sách khoa học và công nghệ tại Mỹ. Ông từng là Chủ tịch Hiệp hội Toán học Mỹ (1977-1980) và là thành viên Hội đồng Khoa học Quốc gia Mỹ (1980-1986). Năm 1982, ông là tác giả của "Báo cáo Lax", một tài liệu quan trọng định hình chiến lược nghiên cứu với máy tính hiệu năng cao của Mỹ.

Đặc biệt, Giáo sư Lax còn là một người có tâm hồn nghệ sĩ. Ông sáng tác thơ bằng cả tiếng Anh và tiếng Hungary. Trong một bài báo năm 1999, ông từng tóm lược một kết quả toán học bằng một bài thơ.

Trong suốt cuộc đời, Peter Lax đã chứng minh rằng toán học có thể là cầu nối giữa lý thuyết và thực tiễn, giữa chiến tranh và hòa bình, giữa máy móc và con người.